In sommige dierenparken kun je met een treintje op safari. Veilig achter het raampje rijdt je dan door een keurig samengesteld landschap waar je kunt zien hoe allerlei exotische dieren elkaar proberen op te eten, iets kapot maken of zich gewoon vervelen. Kunstmatige natuur om wilde dieren ook in gevangenschap de illusie van vrijheid te geven. Een humane reactie op de nauwe hokken waar ze in ouderwetse dierentuinen werden ondergebracht.

In Maarssenbroek kan dat ook. Maarssenbroek is namelijk een zgn. bloemkoolwijk. Dat begrip kwam in zwang in de jaren ’70. Na de explosie van hoogbouw in de jaren ’60 ontstond het inzicht dat de mens niet in gerationaliseerde betonnen woonmachines wilde wonen, maar liever een huis met een tuintje had. Jammer voor de visionaire architecten, maar niets aan te doen. Vanuit die gedachte ontstond het woonerf. Een reeks huisjes aan een autoluwe straat. Als reactie op de rationaliteit van de flatwijken werd het al snel een sport om die erven zo kronkelig mogelijk vorm te geven. Dat lukte zó goed dat het geheel vanuit de lucht een organische indruk maakte: een bloemkool.

Al die bloemkooltjes werden via een in-of uitgang verbonden met wat hoofdwegen of een ringweg. Omgeven door geluidswallen, fietspaden, parkjes en heel veel groen ontstond er zo een hele groentewinkel waar je prima kon wonen. In Maarssenbroek werd die vrolijke moestuin benoemd naar allerlei exotische beesten. Zebraspoor, Antilopespoor-het kon niet op. Dat Safaripark wordt begrensd door een ringweg die-wat een verrassing- Safariweg heet.

De ene bloemkool is de andere niet. Ze hebben elk een eigen karakter. Ook in Maarssenbroek varieert dat behoorlijk. De wijk werd immers niet in een keer gebouwd. Uit de weifelende begintijd zijn er zelfs een paar strak geregisseerde bloemkooltjes die door het gebruik van grindbetonnen platen en betonstenen nog een beetje aan de flatwijk doen denken. Maar het merendeel bestaat uit schijnbaar volkomen willekeurig netwerken van hobbelige woonerven waarvan allerlei individueel vormgegeven paadjes de haarvaten vormen. 

Die ruimte voor individuele aanpassingen is kenmerkend voor een goede bloemkool. Een wandeling biedt dan ook een spannende blik op het assortiment van een gemiddelde bouwmarkt. En ook op de houdbaarheid van zijn producten… Op gevels en en vensterbanken onderstreept een rijke verzameling van ganzen met strikjes, vrolijke zonnetjes, schimmelende boeddha’s en halfvergane kerstversieringen op enigszins teleurstellende wijze de menselijke behoefte aan individualiteit. Naast die triomf der truttigheid trekt vooral het ongecontroleerde gebruik van tuinhout de aandacht. Het straatbeeld is vergeven van schuttingen, hekken en afscheidingen die door ijverige knutselaars aan het straatbeeld zijn toegevoegd. Hier kan de ontketende Homo Faber zich blijkbaar eindelijk ongeremd ontplooien. De verwezenlijking van een aloud ideaal dat we gezien het resultaat misschien toch eens wat kritischer moeten gaan bekijken.

Maarssenbroek is onoverzichtelijk, maar niet gevaarlijk. Het is geen Afrikaanse steppe met enge dieren en al helemaal geen probleemwijk met bendeproblematiek. Desondanks heeft een bloemkoolwijk wel wat gevaarlijke verrassingen in petto: De volstrekt contra-intuïtieve planning van het wegennet in de wirwar van woonerven maakt zo’n gebied voor buitenstaanders tot een gekmakend doolhof waar je al gauw in de problemen komt De aaneenschakeling van zulke wijkjes aan een net van fantasievol slingerend aangelegde hoofdwegen maakt het allemaal niet beter op.

Daarom is de bus het aangewezen vervoermiddel om de verrassende wereld van de bloemkoolwijk op een veilige en ontspannende wijze te ontdekken. De rit start op bij de ingang: het station Maarssen met een fenomenale blik op Winkelcentrum Bisonspoor. Daarna kan de pret beginnen. Er is minstens zoveel te beleven als in het safaripark. Je krijgt een opwindend reisje door een doordacht gebied met keurig gescheiden zones waar mensen, georganiseerd naar financiële draagkracht of gezinssituatie, kunnen wonen, werken en leven zodat ze zich er op een natuurlijke wijze thuis voelen. Met een beetje natuur, een beetje speelruimte en rustgebieden waar ze zich kunnen terugtrekken. Een kunstmatige omgeving die ervoor zorgt dat de soort mooi in stand blijft, ook in gevangenschap. Je kunt die spannende wereld op je gemak observeren en constateren dat het prima gelukt is. Het is rustig, iedereen voelt zich op z’n gemak en laat dat ongegeneerd zien. Toch ook een beetje een woonmachine, die bloemkoolwijk. Maar wel een hele humane.

---

Wie niet naar Maarssenbroek wil, kan op talloze plaatsten terecht om een bloemkoolwijk te beleven. Een blik op google-earth en elementaire kennis van groenten zijn voldoende om er eentje te vinden. Dat is overigens niet zo makkelijk als het lijkt: dit type woonwijk is zo normaal en alledaags dat hij helemaal niet meer opvalt. Dat verklaart misschien ook waarom hij niet geliefd is bij architecten. Het is geen geen groots gebaar, en al helemaal geen visionair stedenbouwkundig idee om de wereld te veranderen. De bewoners bepalen het karakter. En die zijn over het algemeen zeer tevreden. Bloemkoolwijken scoren hoog in woongenot en waardeontwikkeling. Want in ideeën kun je niet wonen. Hier wel.

Er is trouwens nog een andere reden om de bus te nemen. Maarssenbroek bezit namelijk en aantal betonnen bushaltes die beslist een bezoekje verdienen. Meer in de volgende column.

---