De Mammoetwet betekende niet alleen in revolutie in het onderwijs, maar was ook de opmaat voor de productie van enorme scholengemeenschappen. Zo’n echte leerfabriek was het Katholiek Gelders Lyceum (KGL). De meeste scholengemeenschappen uit de jaren ‘70 zijn geen wonderen van schoonheid en het KGL was beslist geen uitzondering. 

De technocratische onderwijsbunker verwerkte jarenlang hordes scholieren uit Arnhem en wijde omgeving. De naam Lyceum was een beetje misplaatst, want er waren zowel een VWO, een HAVO en MAVO in gevestigd. Helemaal in lijn met het collectieve onderwijsideaal uit die tijd. Dat het mixen toch niet altijd zo soepel ging was goed te merken in de aula, waar iedere onderwijslaag toch gewoon zijn eigen plekje had. Ook het klassenverschil tussen de leerlingen, behoorlijk geprononceerd door de ligging bij de luxe wijk De Hoogkamp, werd ondanks alle idealen niet zo eenvoudig overbrugd als de bedenkers gehoopt hadden.

Het uiterlijk van de leerfabriek was volkomen sfeer- en smakeloos. Het had net zo goed een willekeurige strafinrichting kunnen herbergen en sommge leerlingen zullen dat wellicht ook zo ervaren hebben. Enig persoonlijk lichtpuntje in de anonimiteit was de liefde voor olifanten van de vriendelijke rector – een sympathiek trekje dat overigens niets met de Mammoetwet te maken had-. Iets katholieks straalde de architectuur niet uit. Behalve dan misschien de verwijzing naar eeuwige duisternis in het hiernamaals die dat geloof ooit voor zondaars in petto had.

Die was in het interieur prima te beleven. Daar blonk de rationele onderwijsdoos uit door neerdrukkendheid en somberheid. De lange duistere gangen waren volkomen sfeerloos en bedekt met donker linoleum. De wanden bestonden uit ruwe betonsteen en de plafonds uit donkere schrootjes of riettegels. Standaardkleuren waren donkergroen, donkerblauw, vreemd oranje en een soort non-descript geel waardoor het er, ondanks de grote ramen, toch altijd leek te schemeren. Om de sfeer compleet te maken was de geur van vetlederen schooltassen en slechte parfums permanent ingebed in de toentertijd (1980-1986) nog vanzelfsprekende zure tabakswalm.

De lokalen waren natuurlijk voorzien van allerlei destijds moderne technische snufjes zoals bandrecorders en cassettedecks.  Totaal overbodig, want tegen de tijd dat de meeste leerkrachten eindelijk doorhadden hoe ze werkten waren ze alweer achterhaald. Ik kan me het wanhopige gefrummel met vastgelopen cassettebandjes nog goed herinneren. Zo getuigden ze als troosteloze stukjes technisch afval van de futiliteit van alle optimistische pogingen om leren aantrekkelijker en effectiever te maken.

Het gebouw nam niet alleen de geest flink onderhanden, maar besteedde ook de nodige aandacht aan het lichaam. De school bezat maar liefst drie kloeke gymzalen en een aantal sportvelden. In hun vochtige kleedkamers en doucheruimtes heerste een schrijnend gebrek aan privacy dat tegenwoordig door de huidige generatie terecht als schokkend zou zijn ervaren. De geur trouwens ook.

Ook op het rode gravel van de sportvelden waren de wat minder in sport geïnteresseerde leerlingen weerloos overgeleverd aan de sportieve driften van hun eerzuchtige klasgenoten. Dat ging in weer en wind en in het volle zicht van het hoofdgebouw. Zo konden niet alleen leerlingen, maar ook docenten, de sleur van de lessen wat doorbreken en anoniem hun mening uiten over de al dan niet vrijwillig bewegende sporters. Een duister panopticum zonder kans om je aan het griezelige gezag van de sportcultus te onttrekken… Foucault zou ervan gesmuld hebben.

Op culinair gebied had de school behalve behalve thee en koffie weinig te bieden. Gelukkig waren er tussenuren en was spijbelen toen nog niet zo moeilijk als nu. Wie dat lukte kon dan altijd terecht bij de plaatselijke Vivo op de Stroolaan de waar de eigenaar jarenlang dapper probeerde de sprinkhanenplaag van scholieren het hoofd te bieden. En even verderop was een flink stuk bos waar oplettende leerlingen zonder toezicht de inspiratie uit de biologie- en gymles in praktijk konden brengen. Waarschijnlijk de enige gelegenheid waarbij zonder onderscheid van van opleiding en klasse spontaan en enthousiast kennis werd uitgewisseld. Échte scholengemeenschap!

Zuidzijde hoofdgebouw voor de sloop (2011)

Al die leeractiviteiten en scholieren veroorzaakten natuurlijk een enorme slijtage. In 2006 werden die verplaatst naar en nieuwe locatie en viel ook het doek voor het gebouw. Na een kort oponthoud door de aanwezigheid van asbest en vleermuizen werd het in 2014 gesloopt. Het verlaten educatieve complex kwijnde weg en deed, smaakvol opgefleurd door graffiti van begaafde ex-leerlingen, meer denken aan vroegtijdig verlaten kerncentrale dan aan een vooruitstrevende leerfabriek. 

De ontstellend lelijke Mammoet-onderwijseenheid is tegenwoordig van de aardbodem verdwenen en onder een woonwijk beland. Zelfs de sportvelden moesten eraan geloven. Ik ben benieuwd of iemand bij het tuinieren ooit nog eens een keiharde softbal of sportschoen tussen z’n bloemen vindt.

Tsja… Het KGL was zo’n school waarvan er honderden bestaan. Alleen deze bestaat niet meer. behalve in allerlei herinneringen. Ik bezocht het tussen 1980 en 1986 en dit was mijn eenzijdige indruk. Gezien het sombere relaas denk ik dan dan ook dat dat het goed is als er meer zijn. Daarom deze digitale gedenkplek. Wie een herinnering, een verhaal of een andere bijdrage wil delen is van harte welkom een reactie achter te laten!

---

KGL ,Warnsbornlaan Arnhem. De voortzetting van de RK-HBS uit 1921 die eind jaren werd ‘40 omgedoopt tot Katholiek Gelders Lyceum . Nadat het(mooie) pand op de Velperweg verlaten werd betrok de school de leerfabriek aan de Warnsbornlaan. In 2006 vertrok het- inmiddels tot ‘Gelders Mozaïek’ omgedoopte KGL- het gebouw en vertrok naar naar de Berhardlaan in Angerestein. De sloop werd nog even vertraagd door vleermuizen en asbest.