Het Amsterdam Rijnkanaal werd in de late jaren dertig gegraven om het Merwedekanaal een betere verbinding met de Rijn te geven. Het maakte deel uit van het van Plan Mussert– ja die bekende- die toen hoofdingenieur van de Utrechtse waterstaat was. Dat was voordat hij later zonder veel succes in de grote Europese politieke talentjacht probeerde de Stem van Nederland te worden.

De ironie van de geschiedenis wil dat dit tracé meteen voor problemen met de landsverdediging zorgde. Alsof Mussert al lang voordat de aap uit de mouw kwam heimelijk de deur voor de vijand op een kier had gezet. Nooit te bewijzen natuurlijk, maar toch…  Jammer dat er in de jaren dertig nog geen talkshows waren die dit thema eindeloos hadden kunnen uitkauwen.

Wat was er aan de hand? Het nieuwe kanaal doorsneed een inundatieveld van de Waterlinie waardoor die verzwakt werd. Om daar wat aan te doen werd de plofsluis gebouwd. Dat was een enorme bak gevuld met grind die op bet moment suprème kon worden opgeblazen waardoor letterlijk in 1 klap het kanaal kon worden afgesloten en de gebieden rondom geïnundeerd konden worden.  Leuk idee, maar in 1940 was hij nog niet af waardoor er niet geploft kon worden. De uiteindelijke voltooiing kwam in 1942 op het conto van de bezetter die het concept wel zag zitten.  We kunnen van geluk spreken dat de sluis aan het einde van de oorlog niet door hen niet is gebruikt.

De plofsluis was bedoeld om grensoverschrijdend gedrag een eventuele vijand te stoppen, maar het geval bleek vooral hinderlijk voor de eigen bevolking. Dat beek toen het kanaal bij de verbreding in 1981 óm het betonnen gevaarte heen moest worden geleid. Niet omdat het zo mooi was, maar omdat het het ding domweg te duur was om op te ruimen.

Ranzige plek

Hoewel de plofsluis niet door Mussert ontworpen werd, was het toch en direct gevolg van zijn ontwerp. Dat indirecte product van de ingenieur die een tijdje tevergeefs probeerde als Grote Leider de Voice of Holland te worden werd na de oorlog al snel een desolate locatie.

En zoals dat met zulke plekken gaat maakte ook deze troosteloze omgeving blijkbaar heel wat warme gevoelens los bij bezoekers. Ondergetekende heeft er (echt waar) ooit een bijzonder oneerbaar aanbod gehad van een jongeman op een fiets. Zó oneerbaar dat zelfs de zangcoaches van The Voice of Holland er rode oortjes van hadden gekregen! En ik ben vast niet de enige geweest denk ik.

Misschien is het gezien die bijzondere uitstraling een idee om de waarschijnlijk voorgoed van het mediapark verdreven nationale zangcompetitie in de enorme ruimtes te her-huisvesten. Past goed bij de daar schijnbaar heersende cultuur. Bovendien lijkt een graffiti op een brugpijlerde zaak al adequaat te hebben voorbereid:

Ik ben thuis niet welkom… Een nieuwe songtekst van Ali B.? Of heeft een geplaagde voice-coach hier zijn diepste gedachten aan het beton toevertrouwd?

De hoeveelheid beton is beslist grensoverschrijdend te noemen. Verder liggen er in de drassige omgeving bergen riet. Molshopen trouwens ook. Een vertrouwde en veilige werkomgeving voor de geplaagde talentenjagers lijkt hier absoluut gewaarborgd!  Al met al zal er dus niet zoveel hoeven te veranderen.

En als het weer mis gaat laten we de zaak echt ploffen. dan verdwijnt het programma niet van het kanaal, maar er in. Zo is die plofsluis toch nog ergens goed voor. Een veilig gevoel. Eindelijk!

De plofsluis werd gebouwd naar een ontwerp van de ingenieur Josephus Jitta (1893-1991). Hij was aanvankelijk bevriend met Mussert, maar wendde zich (Jitta was Joods) van hem af toen zijn antisemitische denkbeelden duidelijk werden. De bouw startte in 1937. Het is een zgn. keersluis die het water tegenhoudt en wereldwijd de enige die door een ontploffing wordt geactiveerd. De bakken bieden ruimte aan zo’n 40 ton stortmateriaal. Het ontwerp was al behoorlijk duurzaam, want omdat de wanden na een plof zouden blijven staan zou hij nog een keer gevuld kunnen worden. De sluis was een belangrijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse waterlinie en geniet daarom de status van beschermd monument.

Mussert was ingenieur voordat hij zijn politieke carrière begon. Hoe met zijn ingenieurskunsten werkelijk gesteld was is moeilijk te achterhalen, want hij heeft zijn eigen waterstaatkundige verleden flink laten oppoetsen door het uitgeven van het boekje ‘Mussert als Ingenieur’. Dat werd  geschreven werd door zij vriend  en mede NSB-er J. Homan van der Heide en werd uitgegeven door de NSB uitgeverij Nenasu.