Gebouwen kunnen zich niet voortplanten, maar in Tilburg lijkt het tóch gelukt te zijn. Daar staat een gebouwtje dat zich voordoet als kruising tussen een bunker en een hunebed. Het product van die steengoede paring moet zich echter alleen door het leven slaan, want de liederlijke ouders zijn nergens te bekennen. Met die afkomst is een identiteitscrisis natuurlijk voorgeprogrammeerd. En met dit uiterlijk trouwens ook. Zo’n kansarm weeskind verdient daarom opvoeders die uit ervaring weten hoe het is om zowel ongeliefd als lelijk te zijn. En met die criteria kom je al snel in het Tilburgse stadscentrum terecht. Een passend pleeggezin!

Dat gemartelde Tilburgse stadscentrum werd niet alleen opgeleukt met Katterug en Koningsplein, maar werd ook op detailniveau onder handen genomen. Dat resulteerde in een aantal objecten die door de omgevingskunstenaar Joop Beljon aan het treurige stadslandschap werden toegevoegd. Daaronder dit betonnen weeskind.

De betonnen wannabee-megaliet mist echter de handige features die zijn soortgenoten uit de steentijd zo populair maakte. Er ligt niemand in begraven en evenmin kun je er fatsoenlijk de zomer- en winterzonnewende mee bepalen. Het enige ritueel dat hier gefaciliteerd wordt is wachten. Op de bus. Het huisje is namelijk bedoeld als een bushalte. Een wachtruimte dus, en geen eindstation. Het plaatsten van urnen wordt dan ook niet op prijs gesteld.  

Wachten op de bus is een overzichtelijke functieomschrijving die meestal tot voorspelbare en bevredigende ontwerpen leidt. Dit hokje bewijst dat het ook anders kan.

Met de degelijkheid zit het nog wel goed. De krachtige uitvoering in béton-brut maakt het hokje absoluut vandalismebestendig. Om ook diefstal te ontmoedigen is er ook nog een stevige ketting aangebracht. Hoewel die de functie van waterafleider heeft, is die gedachte aan ontvreemding niet zo vreemd: Wie goed kijkt merkt dat het dak lijkt te zweven en gebouwtje los van de grond lijkt te staan. Ontegenzeggelijk kunstig-in alle opzichten! Hier is duidelijk over nagedacht. Maar misschien wel een beetje te veel.

Je kunt namelijk wel wat vraagtekens zetten bij de functionaliteit. Er is gekozen om het OV-hokje op verrassende wijze te vullen met allerlei vreemd gevormde betonelementen. Dat is zó goed gelukt dat je je in een sinistere megalithische graftombe waant. Na wat zoeken vindt je dan twee kleine bankjes van oranje gelakt hout.
Hun knusse plaatsing tussen de ruwe betonwanden wekt herinneringen op aan kantoortuinen of de voormalige artiestenfoyer van Muziekcentrum Vredenburg. Dat maakt het gebouwtje tot een goede representant van de jaren ’70. Alleen rieten matten en kamerplanten ontbreken.

De uitgang vinden is een hele kunst, want het interieur lijkt op een mini-doolhof. En dat is een ongelofelijke prestatie. Het is hier namelijk gelukt het simpele concept van het begrip bushokje zó te interpreteren dat op een oppervlakte van enkele vierkante meters een volkomen onoverzichtelijke ruimte is ontstaan. Een formidabel ontwerp, maar zeldzaam onpraktisch. Want bij mijn weten is dit het enige bushokje waarin je kunt verdwalen.

Het gebied rond Koningsplein en Katterug krijgt sinds enige tijd een enorme opknapbeurt. Ook de bushokjes verdwenen bij die sanering. Een ervan is inmiddels een eindje verderop weer opgedoken om zelfstandig verder te gaan.

Het hokje staat nu naast de Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Een gepaste plek. Je kunt er nog steeds niks mee, maar het is nu een autonoom kunstobject. Die upgrade betekent tevens vroegpensioen, want bussen stoppen er niet meer. Wachten kun je er nog wel. Volop zelfs. Paaseieren zoeken en verstoppertje spelen trouwens ook. Alleen is er straks waarschijnlijk niemand meer weet waar het wonderlijke gebouwtje ooit voor diende. Net als een écht hunebed.

---

De bushokjes werden in de jaren ’70 ontworpen door de omgevingskunstenaar Joop Beljon (1922-2002). Ze waren niet alleen. Samen met de OV-megalietjes ontwierp hij ook de grote betonnen fontein op het plein voor het Paleis-Raadhuis van deze stad. (Overigens een 19e-eeuws monster dat binnenkort zeker de inhoud van een column voor zijn rekening zal gaan nemen). Vóór hun verplaatsing stonden beide haltes tegenover elkaar bij de Katterug. De haltes vormden, samen met de fontein, een bijzondere eenheid in het centrum van Tilburg. Ik hoop dan ook dat het andere bushokje weer snel opduikt. Waar dat is gebleven is weet ik niet. Inlichtingen over dit vermiste weeskind worden erg op prijs gesteld!
Adres: Hoek Paleisring-Bisschop Zwijssenstraat.