In Lunteren ligt het middelpunt van Nederland. De Goudsberg. Een ideale plek dus voor een man die zich enige tijd het middelpunt van Nederland waande. Mussert. Hij bouwde er een bescheiden en lullig Forum tégen Democratie. Maar met die afwijking houden de verschillen met het bekende partijtje ook op.

Mussert, eigenlijk ingenieur, werd de leider van de NSB. Die Beweging betrok een kantoor aan de Maliebaan in Utrecht en verkneukelde zich in de jaren ’30 op een grootste toekomst.

De Beweging was opvallend afwezig waar het op representatie aankwam. Vergeleken met de grote jongens in het buitenland was het bij de NSB nette armoede. Mussolini en Hitler bouwden imposante decors voor hun massale bijeenkomsten, maar Mussert had niets. Daarom werd door de Stichting Nationaal Tehuis in Lunteren land aangekocht om daar ook zo’n mooi heiligdom te bouwen.

De plannen waren groots, maar er kwam weinig van terecht. Het beoogde mausoleum (drie keer raden voor wie) kwam er niet en ook de monumentale uitstraling bleef povertjes. Eigenlijk werd alleen een muur gerealiseerd van 10 meter hoog en 150 meter lang. Naar verluid is er een kamertje waar de Grote Leider zijn brieven aan Hitler schreef. Verder was er een balkonnetje waar hij zich aan zijn volk kon presenteren. En de dominante kleur was niet verrassend … bruin.

Door alle Dietsche Gouwen naar den Hagespraak !

Wat deden ze daar? Er werden zogenaamde hagespraken georganiseerd. Vendelzwaaien, speeches, samen vaderlandse liederen brullen onder leiding van een zangmeester en dan weer naar huis. Er natuurlijk werd er stiekem te veel gedronken en gebeurden er vreemde dingen in de bosjes. De jeugdstorm heeft zich er beslist goed vermaakt. Het aantal bezoekers werd door handig met foto’s te knoeien flink opgepept tot een echte massa. Wie denkt dat Trump tenminste hier nog iets origineels heeft toegevoegd moet ik helaas teleurstellen.

Al die boreale vrolijkheid had ook een diepere betekenis: de kameraden en kameraadskes konden zich daar vrij bewegen en zich sterken tegen de Grote Boze Buitenwereld. Toen niet onder leiding van een miskende narcistische corpsbal of een ongelukkige man met geverfd haar, maar gedirigeerd door een onopvallend en lelijk mannetje dat getrouwd was met zijn tante.

Het lijkt er dus op dat het huidige populistische cultuurtje hier al een keertje goed is gerepeteerd. Toch is alles hier in Lunteren nog steeds erg rustig.Misschien heeft dat wel te maken met de roemloze afloop van het project. Na de Hagespraak der bevrijding in (sic) juni 1940 was het wel bekeken, omdat uitgerekend Hitler politieke samenscholingen verbood, alle brieven van z’n minder begaafde bewonderaar ten spijt. Ook de bouw kwam na die ‘bevrijding’ door de zo gewenste oorlog stil te liggen zodat het complex nooit verder kwam dan zijn huidige, wat teleurstellende gedaante.

Na de oorlog werd het sporadisch gebruikt door padvinders en uiteindelijk werd het een camping. De muur staat nog steeds afbrokkelend in het groene middelpunt van Nederland. Vogelliefhebbers melden dat er sinds enige tijd weer een bijna uitgestorven diersoort wordt gesignaleerd: De Uil van Minerva.

Met Mussert liep het nog slechter af dan zijn muur. Hoewel de bruine dwerg een schertsfiguur was, was hij zonder meer boosaardig. Net zoals andere plaagdieren sloeg de NSB zijn vleugels pas uit bij het vallen van de nacht en veroorzaakte als gehoorzaam hondje van de bezetter immens leed. De onderdanige leden mochten na 1945 een nieuw baasje zoeken, maar Mussert moest zélf verantwoording afleggen.

Na de oorlog werd hij tegen de muur gezet- of tegen een paal. Het maakt niet uit: Allebei passend. Voor een muur stond hij eerder al. En voor paal trouwens ook.

---

De Muur van Mussert ligt op de Goudsberg Lunteren. Deze omgeving is rijk aan archeologische sporen die destijds vrolijk mythologiserend aan de Germanen werden toegeschreven. Die connectie met de oerbewoners zal zeker meegespeeld hebben bij de locatiekeuze, evenals het feit dat hier al een openluchttheater aanwezig was zodat de kameraden niet zelf al het graafwerk moesten doen. De muur werd ontworpen door architect- en Banheer van de nationale jeugdstorm– Mart Jansen (geen familie). Samen met wat aarden terrassen vormde het complex een Madorudam-achtige tegenhanger van het Reichparteitaggelände in Nürnberg. Er is voor gepleit om de muur af te breken, omdat er vrees was dat het als een bedevaartsoord voor neo-nazi’s zou gaan fungeren. Op zich een goede gedachte, maar de stenen erfenis van het de NSB is zó armetierig dat deze tot op heden door alle rechtse partijtjes, is gemeden. De muur is nog steeds in staat van verval maar er staan al hekken omheen. Het is dus onzeker hoelang dit nog een echte onaangetaste ruïne zal blijven.
Adres: Camping De Goudsberg, Hesseweg 85, Lunteren.

_{De historische foto’s zijn videostills van een film over de NSB. Bron: Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid}