De  bekende nietszeggende glazen kolos bovenop Utrecht Centraal heeft er niet altijd zo middelmatig uitgezien. Ouderen onder ons zullen zich wellicht nog herinneren dat hij ooit een aanstootgevend betonnen monster was  Zo aanstootgevend zelfs dat hij werd ingepakt.

De toren begon zijn bestaan 1974 in stevige brutalistische trant. Ruw beton en obsceen gevormde betonnnen bakken bepaalden het uiterlijk. Het paste uitstekend bij de andere bebouwing van Hoog Catherijne. Verder paste hij nergens bij. 

Naast de toren verrezen twee betonnen kantoorgebouwen met dezelfde bloembak-achtige balkonnetjes.  Met z’n allen domineerden ze het busstation en schiepen een zo een naargeestige plek waar het altijd leek te regenen.

Betonnen bloterik

Ondanks de sterke associatie met eeuwige regen kwam dit bouwsel niet zomaar uit de lucht vallen. Er kwam een heus ontwerp aan te pas en er zat zelfs een bedoeling achter. Welke? We laten de maker het even zelf uitleggen:  ‘Het algemene idee was de constructie niet te verpakken, maar te tonen: de constructie ís de gevel ’¹

Aha! Geen gevel? De toren heeft dus gewoon geen kleertjes aan! Hij is bloot! Een soort bouwkundige streaker eigenlijk, helemaal in lijn met de geest van de jaren ’70. Dat functionele bloot werd opgefleurd met een reeks plantenbakken/balkons op de kopse kanten. In die obscene uitstulpingen zouden planten komen, maar behalve mos heeft er nooit iets gegroeid.

Dat duurde niet zo lang: Al in de jaren ’90 raakte de obscene bloterik uit de gratie en werd als straf zélf ingepakt. Jammer van de schepping van de alwetende architect? Volgens het het bureau dat de renovatie uitvoerde nie. Het was dan ook ongebruikelijk expliciet in haar waardering van het werk van een collega: ‘Wat eens een naargeestige betonnen kolos was, werd (…) gerenoveerd tot een modern kantoorgebouw waarin diverse moderne kantoorconcepten een plek kregen’³. Van je vrienden moet je het hebben.

Boerka voor beton

Of we blij moeten zijn met het resultaat is onduidelijk.  Het skelet werd kuis verpakt in een alles verhullende en volstrekt nietszeggende en glazen vliesgevel. Ook de betonnen bakken werden verwijderd. Door die architectonische Boerka is het station nu zindelijk en kuis.

Gelukkig hebben de twee naburige kantoorgebouwen de renovaties overleefd. Tot nu toe tenminste, want het verbouwen gaat genadeloos door. Een ervan heeft nu ook al een doorzichtig jasje aan… Ze staan ondankbaar weggedrukt achter staaltjes van jonge architectuur die binnenkort op hun beurt ook wel weer uit de gratie zullen zijn. Hopelijk voeren ze er goede gesprekken over. 

Peepshow

Toch is dit stukje Oud-Utrecht niet helemaal weggewerkt: vanuit het nieuwe stationsplein en de loopbrug is nog een steelse blik te werpen op een paar betonnen plantenbakken die tot nu toe alles overleefd hebben. Een stiekeme peepshow met een stukje vunzig betonnen verleden dat hardnekkig stand houdt tussen glas, staal en natuursteen. Met en beetje fantasie kun je je voorstellen hoe het hier ooit was. Leuk voor de ouderen onder ons die nog even nostalgisch willen griezelen. Of als je behoefte hebt aan regen natuurlijk.

Katreinetoren
Gebouwd in 1974 door Mart van Schijndel en spoorwegarchitect Koen van der Gaast.
Stationsplein, Utrecht.