In het socialisme was niet alles slecht. Sommige dingen waren zelfs uitstekend georganiseerd. Een voorbeeld daarvan is de cultuurpolitiek, 

Wij vinden klassieke burgerlijke cultuur elitair, zinloos en duur, maar in de DDR was men daar bepaald niet vies van, tenminste als het om de inhoud ging. Klassieke cultuur werd daar terecht gezien als een verworvenheid die mensen verbetert. Ze deden wat ze meenden en besteedden daar meer geld aan dan hun westelijke concurrenten. De kapitalistische burgerij was dan wel fout, maar hun kunstvormen beslist niet.  Zo kwam het tot de vreemde situatie dat die burgerij in materieel opzicht effectief werd uitgeroeid, maar haar culturele gedrag vrijwel ongewijzigd ter beschikking werd gesteld aan de werkende klassen. 

Dat kwam onder meer tot uiting door bet bouwen van talrijke cultuurpaleizen waar ook arbeiders de kans kregen deel te nemen aan de rijke burgerlijke kunsttraditie. Kulturpaläste zijn er in soorten en maten en het hele voormalige Oostblok is er mee bezaaid. 

Een mooi en vroeg voorbeeld daarvan staat in Unterwellenborn. Dit onbetekenende dorp was belangrijk omdat zich hier na WO II de enige werkende en niet door de Sovjets gedemonteerde staalfabriek van de DDR bevond. Om die arbeiders te verheffen werden de handen uit de mouwen gestoken en voilà:  In 1955 was het Kulturpalast Johannes R. Becher af. Om de ernst van die zo’n gebouw te onderstrepen: op korte afstand ligt het middelgrote stadje Saalfeld met eigen zaal en even verderop het stadje Rudolstadt met eigen theater en opera! 

Het was een cultuurtempel in de waarste zin van het woord. Een soort replica van een fors klassiek tempelcomplex met een dikke smakeloze stalinistische saus. Het had zo in een gemiddelde Russische provincinciestad kunnen staan.

Het cultuuraanbod was gevarieerd en van hoge kwaliteit. Er zullen veel mensen zijn geweest die in deze formidabele omgeving kennis hebben kunnen maken met muziek, theater toneel en dans. Niet alleen actief in de vorm van vele verenigingen, maar ook passief. Want hoe klein het dorpje ook was: hier speelden topartiesten uit het Oostblok. Zelfs Gidon Kremer trad er op. Dat is een behoorlijk verschil met het westen waar de bouw van een nieuwe zaal meestal werd gevolgd door de bezuinigingen op cultuurmakers.  

Dat veranderde natuurlijk meteen na de Wende. Want als er iets politiek beladen was, dan waren het wel deze staatspaleizen. De nieuwe machthebbers uit het westen droegen geen baarden en helmen, maar keurige maatpakken. Maar ze gedroegen zich als barbaren. Cultuurbarbaren. Zo liggen deze resten van het burgerlijke reservaat dat de DDR in feite was ligt sindsdien te verkommeren tussen de bosjes.

Je kunt hier mooi zien wat er gebeurt als een ideologie plotseling het veld moet ruimen Het vervallende complex doet je denken aan de late oudheid waar steden na het wegvallen van het Romeinse gezag door hun barbaarse christelijke opvolgers werden verminkt tot kerken, forten of domweg werden gesloopt. Een trieste situatie, maar met een nieuwe vorm van schoonheid. Maakt een bezoek aan Pompei overbodig.

Bezoeken?

Het enorme Kulturpalst Unterwellenborn vervalt gestaag en verdwijnt langzaam in het steeds verder opschietende groen.
Adres: Kulturpalast Unterwelleborn: Heinrich-Heine-Straße 30, 07333 Unterwellenborn, Duitsland